Ο Δρ Αστροφυσικής στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Αντώνιος Αντωνίου, απαντά στα ερωτηματικά για το εντυπωσιακό ουράνιο φωτισμό. Αναφέρετε στο “ΠΟΛΙΚΟ ΣΕΛΑΣ: ΤΟ ΦΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΣΚΙΜΩΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ” και αναλύει για “Το Πολικό Σέλας πάνω από την Ελλάδα”
Είναι περισσότερο γνωστό ως Βόρειο Σέλας γιατί εμφανίζεται πάνω από τον Βόρειο Πόλο της Γης. Εντούτοις η σωστή ονομασία του είναι Πολικό Σέλας γιατί παρατηρείται και στις δύο πολικές περιοχές του πλανήτη μας. Πρόκειται για έναν πραγματικά εντυπωσιακό ουράνιο κυμαινόμενο φωτισμό.
Τι είναι όμως αυτό το ουράνιο φως και πως δημιουργείται; Σε αδρές γραμμές θα μπορούσε κανείς να συνοψίσει τα εξής: κατά τη διάρκεια των ηλιακών εκλάμψεων εκπέμπεται από τον Ήλιο και προς τον μεσοπλανητικό χώρο ένα νέφος πρωτονίων και ηλεκτρονίων (ηλιακό πλάσμα). Τα σωματίδια αυτά μεταφέρουν και μαγνητικό πεδίο. Το νέφος αυτό λέγεται ηλιακός άνεμος. Η σωματιδιακή αυτή ακτινοβολία μετά από μερικές ημέρες φθάνει στη Γη.
Το μαγνητικό πεδίο της Γης εκτρέπει το υλικό αυτό και έτσι δεν βομβαρδίζεται όλη η Γη από αυτό πράγμα το οποίο, σημειωτέο, θα ήταν ολέθριο για την ανθρώπινη υγεία και κατ’ επέκταση την ανθρώπινη ζωή. Πάνω όμως από τους πόλους, το μαγνητικό πεδίο της Γης με κάποιους μηχανισμούς (μαγνητική επανασύνδεση) επιταχύνει τα σωματίδια αυτά που έρχονται από τον Ήλιο και αυτά συγκρούονται με μεγάλες ταχύτητες με τα άτομα του οξυγόνου και του αζώτου της γήινης ατμόσφαιρας. Και όταν ένα άτομο συγκρουσθεί με ένα σωματίδιο μεγάλης ορμής το άτομο φωτοβολεί. Δίνει φως. Προκαλούνται, όπως λέμε σε πιο εξειδικευμένη ορολογία, φαινόμενα φθορισμού με αποτέλεσμα να γίνεται ορατό ένα, πολλές φορές εντυπωσιακό, φθορίζον ομιχλώδες παραπέτασμα (κουρτίνα) διαφόρων χρωμάτων σε ύψος από 110 χλμ. και πάνω. Αυτό ακριβώς είναι το πολικό σέλας. Φυσικά σέλας παρατηρείται και σε όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος που διαθέτουν μαγνητικό πεδίο.
Εντούτοις όμως το πολικό σέλας, κάτω από ορισμένες συνθήκες, δεν είναι μόνο πολικό. Παρατηρείται, πολύ σπάνια βέβαια, και σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Μπορεί μάλιστα να γίνει ορατό και από την Ελλάδα. Είναι προφανές ότι αυτό εξαρτάται από την σφοδρότητα της ηλιακής έκλαμψης που το δημιούργησε.
Πράγματι, στις 6 Οκτωβρίου καταγράφηκε ηλιακή έκλαμψη με σημαντικότατη εκτίναξη ύλης από τον Ήλιο. Η ηλιακή αυτή καταιγίδα έφθασε στην Γη στις 10 Οκτωβρίου δημιουργώντας, σύμφωνα με τον παραπάνω μηχανισμό, σέλας ορατό και στην Ελλάδα απο το όρος Πάικο και τον Χωρτιάτη στην Θεσσαλονίκη μέχρι την Κρήτη. Στην φωτογραφία το Βόρειο Σέλας πάνω από την κεντρική Εύβοια, όπως αυτό καταγράφηκε από την κάμερα του φίλου και εξαιρετικού ερασιτέχνη αστρονόμου και φωτογράφου Δημήτρη Μάλλιαρη. Το κόκκινο χρώμα παραπέμπει σε σέλας που έχει σχηματιστεί σε ύψος πάνω από 241.5 χιλιόμετρα όπου η συγκέντρωση των ατόμων οξυγόνου είναι χαμηλή. Σέλας που δημιουργείται σε περιοχές κάτω από 241.5 χιλιόμετρα εκπέμπει σε πράσινο χρώμα. Και σε ακόμα χαμηλότερα ύψη έχουμε μπλε ή μωβ σέλας.
Λέγεται ότι οι Εσκιμώοι τον χειμώνα διεκπεραιώνουν κάποιες εργασίες τους με τη βοήθεια της λάμψης του σέλαος. Είναι κατά κάποιο τρόπο το «φως» τους κατά τη διάρκεια της πολύμηνης πολικής νύχτας τους. Εμείς δεν έχουμε πολικές νύχτες. Έχουμε όμως ωραίες αυγουστιάτικες και φθινοπωρινές νύχτες που γίνονται ακόμα πιο όμορφες αν συνοδεύονται, έστω και σπάνια, από τον εντυπωσιακό ουράνιο κυμαινόμενο φωτισμό του Βορείου Σέλαος.
